Writer/Artist: Bryan Talbot

Dark Horse

Ο Bryan Talbot είναι ένας δημιουργός με μοναδικό όραμα και ικανότητα. Ανάμεσα στα μόνιμα ενδιαφέροντα του είναι η φύση του χρόνου, η αλληλεπίδραση παρόντος-μέλλοντος και η φύση της ιστορίας, στοιχεία που αποτυπώνονται με άφταστο τρόπο στο πρώτο πραγματικά φιλόδοξο έργο του, THE ADVENTURES OF LUTHER ARKWRIGHT. Σύμφωνα με πολλές ομολογίες, αυτό μπορεί να είναι το comic που επηρέασε περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο τους σύγχρονους Βρετανούς συγγραφείς, όπως ο Alan Moore, ο Warren Ellis, ο Grant Morrison κ.α., που με τη σειρά τους, άλλαξαν το πρόσωπο των comics τα τελευταία είκοσι χρόνια. Ο Talbot συνέχισε να παράγει αριστουργήματα όπως το TALE OF ONE BAD RAT και τη συνέχεια του LUTHER ARKWRIGHT, HEART OF EMPIRE.

Τα ενδιαφέροντα αυτά αναδύονται, για μια ακόμη φορά, στο ALICE IN SUNDERLAND. Μετά από μακροχρόνια έρευνα, ο Talbot έβγαλε το συμπέρασμα ότι ο Lewis Carroll εμπνεύστηκε μεγάλο μέρος του βιβλίου του, ALICE IN WONDERLAND, από την πόλη Sunderland της βορειοανατολικής Αγγλίας και όχι από την Οξφόρδη, όπως υποστηριζόταν μέχρι τώρα. Βασισμένος σε ποικίλα στοιχεία, ο Talbot μας δίνει μια ιστορία της σχέσης του Carroll με την πόλη, της επιρροής που έχει ασκήσει το έργο σε διάφορες Τέχνες, της ίδιας της πόλης του Sunderland, από το μεσαίωνα και εξής, αλλά και της Αγγλίας, μέσω πολλών και διαφόρων συσχετισμών και συνδέσεων.

Ουσιαστικά, όμως, το comic αυτό αποτελεί μια ιστορία της αφήγησης και της Τέχνης των comics. Αντί να ακολουθήσει ένα γραμμικό μοντέλο αφήγησης, ο Talbot προτιμά να πολυδιασπάσει την αφήγησή του σε δεκάδες υποϊστορίες και να μεταπηδά συνεχώς χρονικά. Ταυτόχρονα, κάθε σελίδα είναι ένα κολάζ από δεκάδες εικόνες και οπτικά μοτίβα που σχολιάζουν ανεξάρτητα το κείμενο. Με αυτόν τον τρόπο, καταφέρνει να οπτικοποιήσει τα δεδομένα και να απλώσει την αφήγηση σε όλο το εύρος της σελίδας, αφαιρώντας από το κείμενο την κυριότητα και αποκαθιστώντας τη σημασία του σκίτσου και της εικόνας ως φορέων της αφήγησης. Έτσι καταλήγουμε σε μια οργανική αφηγηματική μορφή που λειτουργεί σε πολλά επίπεδα, πέραν του καθαρά επεξηγηματικού.

Ωστόσο, ο πραγματικός θρίαμβος του Talbot είναι ότι καταφέρνει να μας κάνει μια επίδειξη του τι μπορούν να καταφέρουν τα comics, αλλά και να μας δώσει μια Ιστορία της Τέχνης. Η πρόθεση του Talbot να μας μιλήσει για τα comics φαίνεται από την αρχή της ιστορίας. Οι τρεις πρώτες σελίδες απεικονίζουν την ίδια σκηνή, έναν άνθρωπο που κατευθύνεται προς ένα θέατρο. Η πρώτη είναι το προσχέδιο, η δεύτερη τα μολύβια και η τρίτη το τελικό, μελανωμένο σχέδιο. Ο άλλος τρόπος που ακολουθεί είναι ο εξής: ενώ το κυρίως μέρος του βιβλίου είναι σε μορφή κολάζ, ο Talbot επιλέγει να εικονογραφήσει πολλές ενότητες της ιστορίας ως ασπρόμαυρα comics, μιμούμενος στιλ που αποτελούν σημεία αναφοράς στο χώρο της εικονογράφησης. Έτσι, ένα κεφάλαιο αναφέρεται στο στυλ του MAD (Don Martin, πιο συγκεκριμένα), άλλο στα EC Comics (TALES FROM THE CRYPT, VAULT OF HORROR κ.λπ.), άλλο στο στυλ του John Tenniel, πρώτου εικονογράφου του μυθιστορήματος του Carroll, αλλού μελετάει τον William Hogarth, αλλού αναφέρεται στο ARTS AND CRAFTS MOVEMENT του 19ου αιώνα (με ένα μπαρόκ ψευδομεσαιωνικό στυλ που θυμίζει, επίσης, το τρομερό BLACK DRAGON των Chris Claremont και John Bolton) και άλλα. Αλλά και στην κυρίως αφήγηση, πολλές φορές ξεφεύγει από την "κανονική" ροή του και μας παραθέτει τις σκέψεις του πάνω στην προέλευση των comics. Έτσι, αφιερώνει αρκετές σελίδες επάνω στην περίφημη ταπισερί του Bayeux, την οποία θεωρεί το πρώτο βρετανικό comic strip.

Τo ALICE IN SUNDERLAND είναι, γενικά, ένα αυτοαναφορικό comic, αλλά χωρίς να είναι εξυπνακίστικο και αλαζονικό. Ο Talbot μας τραβάει διαρκώς την προσοχή στην κατασκευή και τη δομή της αφήγησης στα comics και τη λογοτεχνία, με το να σχολιάζει έμμεσα το πως λειτουργούν οι προσδοκίες του αναγνώστη όταν προσεγγίζει μια ιστορία. Το βασικό framing device του comic είναι ότι όλα τα μαθαίνουμε παρακολουθώντας μια παράσταση βαριετέ, μέσα από την οπτική γωνία ενός τύπου, τον οποίο ο Talbot εσκεμμένα παρουσιάζει ως έναν τυπικό σύγχρονο 'Αγγλο (ή Έλληνα), που είναι ανυπόμονος, ξερόλας και αγενής. Το θέμα είναι ότι προσεγγίζει το comic ως βαριετέ και ο ίδιος ο Talbot, με αποτέλεσμα να μεταβάλλει το κλίμα διαρκώς, να παρατάει την κυρίως ιστορία του για φαινομενικά άσχετους προβληματισμούς και περιπλανήσεις, αλλά πάντα πιστός στην αγγλική παράδοση που επιμένει να συνδυάζει το χιούμορ της επιθεώρησης με το μελόδραμα. Έτσι, δε διστάζει να χρησιμοποιήσει ως χαρακτήρα τον ηθοποιό Sid James (γνωστό από τις χοντροκομμένες κωμωδίες της σειράς CARRY ON) από τη μια, αλλά και να περιγράψει με πολλή σοβαρότητα τη δραματική ζωή της Alice Liddell (της πραγματικής Αλίκης) από την άλλη.

Θα μπορούσε να περιγράφει κανείς αυτό το comic για ώρες, χωρίς να καταφέρει να αποτυπώσει με κάθε λεπτομέρεια το εύρος του. Είναι πλούσιο, περίπλοκο και ευρυμαθές, μια μικρή εγκυκλοπαίδεια της Αλίκης, των comics, της σύγχρονης αγγλικής ιστορίας, της πόλης του Sunderland και τόσων άλλων. Σε κάνει να σκέφτεσαι τελικά το πόσο ανεπαρκής είναι ο όρος graphic novel για να αποδώσει το εύρος ενός τέτοιου comic, αλλά και γιατί δημιουργεί προσδοκίες στο μέσο αναγνώστη που θα αποδειχθούν ψευδείς, καθώς μόνο για novel δεν πρόκειται. Και θα είναι κρίμα να σταθεί κάτι τέτοιο εμπόδιο στην αποδοχή αυτού του comic, το οποίο είναι φωτεινό παράδειγμα του πόσο μακριά μπορεί να φτάσει η Ένατη Τέχνη.