Writer/Artist: Adrian Tomine

Drawn & Quarterly

Όλοι έχουν δικαίωμα στην ευτυχία. Αρκεί, αντίθετα από τον Ben Tanaka, να μη φοβούνται να το εξασκήσουν.

Με το πολυαναμενόμενο OPTIC NERVE #11, ολοκληρώνεται η ιστορία "Shortcomings", η νέα ωδή του μεγάλου Adrian Tomine στη μοναξιά. Ένα λιτό και ιδιαίτερα προσωπικό ταξίδι προς μια λύτρωση που δε φτάνει ποτέ. O thirtysomething διαχειριστής κινηματογραφικής αίθουσας, Ben Tanaka, ζει μια ήρεμη, στα όρια της ρουτίνας, ζωή με την φιλενάδα του τη Miko, ενώ βγαίνει σταθερά και ανταλάσσει τα νέα του με τη λεσβία κολλητή του, Alice, η οποία μοιάζει ικανοποιημένη μεταπηδώντας από το ένα one night stand στο άλλο. Τα πράγματα, όμως, φαίνεται πως αλλάζουν, καθώς η Miko αρχίζει να ενδιαφέρεται όλο και περισσότερο για την κοινωνική της θέση ως Asian-American, η Alice βρίσκεται απέναντι στην πρόκληση μιας σταθερής σχέσης, ενώ και ο ίδιος ο Ben αντιμετωπίζει επαγγελματικά και προσωπικά εμπόδια που απειλούν να στείλουν τη ζωή του σε μια ολότελα διαφορετική κατεύθυνση. Καθώς, μέσα από τις 96 σελίδες αυτής της συγκλονιστικής ιστορίας, παρακολουθούμε τον πρωταγωνιστή να αγωνίζεται, με μια σχεδόν βουβή και βαριεστημένη απόγνωση, να κρατήσει όλα τα κομμάτια της ζωής του στη θέση τους, φτάνουμε να απορούμε τί είναι αυτό που προσπαθεί τόσο αποφασιστικά να διασώσει.

Οι προβληματισμοί και οι θεματικές του Tomine, μπορεί, σε μια πρώτη ανάγνωση, να μοιάζουν να επαναλαμβάνονται, αλλά εδώ προτιμά, για πρώτη φορά, να μη σταθεί στην επιφανειακή οπτική πρώτου προσώπου που χρησιμοποιεί συνήθως, αλλά αντιθέτως, να εμβαθύνει στην αλληλεπίδραση του αντι-ήρωά του με το περιβάλλον του, επιλέγοντας μια μάλλον ουδέτερη οπτική. Επιπλέον, εδώ τον απασχολεί για πρώτη φορά και το πολιτικό aspect της ιστορίας του. Ο τρόπος με τον οποίο ο Ben βλέπει τον εαυτό του ως άνθρωπο συνδέεται άμεσα με το πώς τον βλέπει ως Asian-American: πολύ απλά, μισεί και τους δύο εξίσου. Μισεί οτιδήποτε (καλό ή κακό) αφορά την καταγωγή του, σε σημείο που, ενώ η ίδια του η σχέση του με την Miko μοιάζει να προχωρά με αναθυμιάσεις, όνειρό του (κι ας μην το παραδέχεται) είναι να περάσει τη ζωή του με μια καυκάσια μικρούλα. Προσκολλάται σε μη πολιτικά ορθές απόψεις, όχι για λόγους προσωπικής ηθικής, αλλά μόνο και μόνο επειδή του επιτρέπουν να βυθιστεί ακόμα περισσότερο στον βούρκο της αυτολύπησής του. Όταν -στο τρίτο κεφάλαιο της ιστορίας- επισκέπτεται τη φίλη του την Alice στην πόλη όπου έχει αρχίσει να χτίζει τη ζωή της από την αρχή, ο Ben μεθά και ξεσπά σε ένα αφελές ρατσιστικό rant, γιατί βλέπει πως απέναντί του δεν έχει πια την κοπέλα που ήξερε. Είναι υπευθυνότερη, ωριμότερη και ερωτευμένη, για πρώτη ίσως φορά. Αντί, όμως, να χαρεί για εκείνη, θλίβεται. Αποπροσανατολίζεται. Χάνει τον έλεγχο. Δεν ξέρει πώς να νιώσει πηγαία χαρά, πώς να δει κάθε τι καλό ως κίνητρο και για τον ίδιο. Ο κυνισμός και η αδιαφορία, που για την Alice υπήρξαν απλώς συμπτώματα μιας φάσης της ζωής της, για τον Ben είναι ολόκληρο mission statement.

Και εδώ είναι το κλειδί, αυτό που ξεχωρίζει το "Shortcomings" από τις προηγούμενες, υπέροχες δουλειές του Tomine. Αυτή τη φορά, ο ήρωάς του δεν περνάει στο κοινό ως ένας συμπαθής (απλώς κοινωνικά challenged) ανθρωπάκος. Ο Ben δεν είναι παρά ένας μονομανής, συντηρητικός, self-hating άντρας, με συναισθηματική ωριμότητα εφήβου, που ρίχνει το φταίξιμο για τη μιζέρια του σε οτιδήποτε πλην του εαυτού του. Δεν είναι αλήθεια ρατσιστής, αλλά ούτε είναι και πολιτικά μη ορθός από άποψη - απλώς ενστερνίζεται όποιες απόψεις τον βολεύουν ώστε να μπορεί δικαιολογήσει την κατάστασή του στην κάθε δεδομένη στιγμή. Ξέρει πολύ καλά να κριτικάρει τους γύρω του για τις επιλογές τους και τις ποζεριές τους, αλλά ο ίδιος δεν έχει τίποτα αυθεντικό να δείξει αντ' αυτών. Κι ενώ εκείνοι, σιγά-σιγά, βρίσκουν την ταυτότητά τους, ο Ben μένει στάσιμος, να τρέμει σε κάθε υποψία αλλαγής.

Χάρη σε αυτή τη storytelling επιλογή του συγγραφέα, οι περιφερειακοί χαρακτήρες αυτού του δράματος αναπτύσσονται με τρόπο που θα τους επέτρεπε πιθανότατα να αποτελέσουν το κέντρο κάποιας πιο ενδιαφέρουσας ιστορίας από αυτής του Ben.

Η 21χρονη Autumn δουλεύει στον κινηματογράφο ώστε να μπορεί να διατηρεί χρηματικά το χόμπι και τις καλλιτεχνικές ανησυχίες της. (Ο Ben δεν έχει χόμπι. Δεν έχει καλλιτεχνικές ανησυχίες. Αλλά γουστάρει -φυσικά- τη λευκή και πρακτικά έφηβη, Autumn. Τί θα έβλεπε ποτέ σε αυτόν;)

Η Alice εξελίσσεται από μηχανή ευκαιριακού σεξ σε ολοκληρωμένη γυναίκα με κατεύθυνση στη ζωή της, αποδεσμευμένη από τις αλυσίδες του κοντόφθαλμου περιβάλλοντός της. (Ο Ben αδυνατεί να ερωτευτεί. Είναι ίδιος στην αρχή και στο τέλος. Δεν αποδεσμεύεται αυτός από το περιβάλλον του, αλλά το περιβάλλον του από αυτόν.)

Η Miko αρχίζει να ασχολείται πιο ενεργά με τη θέση της στην κοινωνία και αποδρά από μια σχέση που την έπνιγε. (Ο Ben απορρίπτει τον ακτιβισμό οποιουδήποτε είδους. Προτιμά να ζει με την ψευδαίσθηση μιας νεκροζώντανης "σχέσης" παρά να δοκιμάσει κάτι νέο.)

Η Sasha δοκιμάζει νέες γεύσεις για να βρει τι είναι αυτό που λείπει από τη ζωή της και τελικά τα καταφέρνει. (Ο Ben δεν δοκιμάζει τίποτε καινούριο. Η ζωή του είναι άδεια και μουντή, αλλά αρνείται να της δώσει λίγο χρώμα.)

Εν ολίγοις, όλοι οι δεύτεροι ρόλοι περνούν δίπλα από τον πρωταγωνιστή και ζουν life-altering εμπειρίες, αλλάζουν προς το καλύτερο, ανακαλύπτουν τον εαυτό τους, πλουτίζουν συναισθηματικά, αλλά ο Tomine κάνει τη συνειδητή επιλογή να μην ακολουθήσει αυτούς. Τις ιστορίες τους (που, υπό μία έννοια, έχει ήδη διηγηθεί σε παλαιότερες δουλειές του) διέπουν οι συμβατικοί δραματουργικοί κανόνες για τους οποίος ο δημιουργός δεν ενδιαφέρεται. Μέσω, όμως, μιας επίπονης αντίθεσης με αυτούς, υπογραμμίζει το αδιέξοδο στο οποίο φέρνει τον εαυτό του ένας Gen-X-er που τρέμει την αλλαγή, που ψάχνει να βρει τον εαυτό του σε μια κοινωνία που θέλει να του φορέσει, καλά και ντε, μια ταμπέλα, αλλά στην απεγνωσμένη του προσπάθεια να μην εκπληρώσει καμία από αυτές, παραμένει ένα κενό, ένα τίποτα. Παραμένει κολλημένος στα ίδια, σχεδόν από άποψη ή, καλύτερα, από απουσία μίας.

Αυτή η ιστορία αποτέλεσε και μια σχεδιαστική πρόκληση για τον Tomine, έναν καλλιτέχνη που λάμπει όταν αποτυπώνει στα πρόσωπα των χαρακτήρων του εκφράσεις καθημερινές και συνηθισμένες, αλλά τόσο δύσκολα αποδόσιμες. Εδώ, όμως, ο Ben περνάει τις 96 σελίδες της ιστορίας χωρίς να αφήσει την παραμικρή έκφραση να σχεδιαστεί στο πρόσωπό του: οι άδειες του εκφράσεις μαρτυρούν την εξίσου άδεια και χωρίς στόχο ζωή του, τη στιγμή που οι γύρω του μιλούν, συμπεριφέρονται και αντιδρούν σαν αληθινοί άνθρωποι. Φυσικά, ο Tomine παραμένει ίσως ο κορυφαίος καλλιτέχνης σε αυτό τον τομέα. Είτε μιλάμε για κάποιο κενό βλέμμα του Ben, είτε για μια χαριτωμένη γκριμάτσα της Autumn, δεν υπάρχει συναίσθημα που να μη μπορεί να αποδώσει στο χαρτί.

Το βάρος που μένει στο στομάχι μετά την ανάγνωση αυτού του οδυνηρού προσωπικού έπους, είναι ένδειξη πως ο Adrian Tomine πέτυχε αυτό που ξεκίνησε να λέει σχεδόν 5 χρόνια πριν. Περισσότερο από μια ταφόπλακα στην ανέμελη περίοδο της γενιάς που έβγαλε το κολλέγιο διαβάζοντας OPTIC NERVE, το "Shortcomings" είναι μάλλον ο εφιάλτης κάθε εκπροσώπου της. Όλες οι φοβίες, όλες οι ανασφάλειες και κάθε σκέψη αβεβαιότητας για τα όσα κρύβει το άγνωστο μέλλον, όλα όσα μας βασανίζουν στην όμορφα αφελή ζωή των early 20s (και που πολλές φορές -μακριά από εμάς!- γίνονται πραγματικότητα στα late 20s), βρίσκουν την καλλιτεχνική τους έκφραση σε αυτή την αβάσταχτη ιστορία του Ben Tanaka. Με πολλούς τρόπους, πρόκειται για το ωριμότερο έργο ενός πολύ σπουδαίου δημιουργού.

(Το να βρείτε οποιοδήποτε από τα τεύχη στα ράφια είναι μάλλον στατιστική απιθανότητα, αλλά είναι όλα διαθέσιμα για re-order. Επιπλέον, και τα 3 κεφάλαια της ιστορίας θα κυκλοφορήσουν το Σεπτέμβριο, σε hardcover συλλογή υπό τον τίτλο SHORTCOMINGS.)