Manga: Το Ανατολικό Μέτωπο (Part II)

Χαίρετε και πάλι. Το ταξίδι μας στην ιστορία του manga συνεχίζεται. Υπομονή γιατί σήμερα η υπόθεση έχει ψωμί. Όλοι αναρωτιούνται σε πρώτη φάση γιατί τεράστια μάτια, γιατί παράξενα πηγούνια, γιατί αυτό το στιλ. Δεν φαντάζεστε από πού ξεκίνησαν όλα...

Στα τέλη του 19ου αιώνα και τις αρχές του 20ου, καθώς η Ιαπωνία "εισάγει επιθετικά" την Δυτική γνώση, κουλτούρα και τεχνολογία, φτάνει στα χέρια του Ippei Okamoto το περιοδικό του Joseph Pulitzer, πρωτοπόρου στα κωμικά στριπάκια των εφημερίδων. Η ζωή του σύγχρονου manga ξεκινά με την έντονη επιρροή που δέχτηκαν αυτός και οι όμοιοί του, μεταμορφώνοντας τις εγχώριες καρικατούρες σε ένα υβρίδιο ντόπιας και δυτικής γελοιογραφίας για σατιρικές εκδόσεις. Γύρω στα 1930, οι Ιάπωνες θα «ανακαλύψουν» το αμερικανικό comic και θα οικειοποιηθούν μέρος του στυλ του, κυρίως αναφορικά με τα μπαλονάκια διαλόγου. Το σύγχρονο manga έχει αρχίσει να γεννιέται.

Κατά τη διάρκεια του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, τα manga εξυπηρετούσαν πληθώρα σκοπών όπως η προπαγάνδα και η τόνωση του ηθικού των στρατιωτών. Κατά το πρώτο μισό του 20ου αιώνα το manga ακμάζει ενώ το αμερικανικό comic βρίσκεται σε τέλμα. Η συντριπτική ήττα των Ιαπώνων από τους Συμμάχους μοιάζει να σταματά την πρόοδο αυτή, καθώς πολλοί από τους σκιτσογράφους της περιόδου λογοκρίνονται σε βαθμό εξόντωσης.

Η αναβίωση των manga και η απόκτηση της οριστικής τους μορφής μετά τον πόλεμο οφείλονται ως επί το πλείστον -αν όχι ολοκληρωτικά- στον άνθρωπο που είναι πλέον γνωστός ως ο πατέρας ή Θεός του Manga, τον Osamu Tezuka.

Ως παιδί ο Tezuka ενθουσιαζόταν από τις πρώτες ταινίες του Disney και των αδελφών Flesicher, βρίσκοντας αστείρευτη ευχαρίστηση και απρόσβλητο καταφύγιο στις μπομπίνες του πατέρα του όπου πρωταγωνιστούσαν ο Μίκυ Μάους και ο Ντόναλντ Ντακ.

Οι επευφημίες των φίλων του για την ικανότητά του να μιμείται το στυλ εκείνων των κινουμένων σχεδίων για δικά του σκίτσα, θα τον οδηγήσουν να σχεδιάσει το πρώτο μεγάλου μήκους manga (200 σελίδες) στην ηλικία των 20 ετών, το Shintakarajima (New Treasure Island). Το Shintakarajima εκδόθηκε για πρώτη φορά σε "akahon" ("κόκκινο βιβλίο"- λόγω της έντονης κόκκινης μελάνης στο εξώφυλλο), ένα από τα λίγα οικονομικά προσιτά μέσα ψυχαγωγίας των παιδιών που ζούσαν στη φτώχεια της μεταπολεμικής Ιαπωνίας.

Είναι εκπληκτικό το πόσο σαφή είναι τα όρια μεταξύ του "προ-manga" και του manga. Το 1947 είναι η χρονιά που ο Tezuka αλλάζει μια για πάντα το πρόσωπο αυτών των κόμικς. Όσοι γεννήθηκαν πριν το 1950 σταμάτησαν να διαβάζουν manga μετά το Γυμνάσιο ενώ οι γεννημένοι μετά δεν σταμάτησαν ποτέ βλέπουν το είδος σαν μέσο ψυχαγωγίας τόσο για παιδιά όσο και για ενήλικες.

Ο ίδιος ο Tezuka λέει στην αυτοβιογραφία του: "Τα περισσότερα manga σχεδιάζονταν σε δισδιάστατη προοπτική σαν έργο επί σκηνής, με τους ηθοποιούς να μπαίνουν από δεξιά και αριστερά. Αντιλήφθηκα ότι δεν ήταν δυνατόν να παραχθεί δύναμη ή ψυχολογικό αντίκτυπο με αυτή την αντιμετώπιση. Έτσι, άρχισα να εισάγω κινηματογραφικές τεχνικές από τις Γερμανικές και Γαλλικές ταινίες των φοιτητικών μου χρόνων, χρησιμοποιώντας τόσο το "ζουμ" όσο και τις διαφορετικές γωνίες "λήψης". Κάνοντας χρήση πολλών καρέ για να συλλάβω πιστά μια σκηνή ή μια έκφραση του προσώπου, κατέληξα να παράγω ιστορίες άνω των χιλίων σελίδων."

Εμπνευσμένος από τις πρώιμες ταινίες του Disney, ο Tezuka σχεδίαζε τα ζώα και τους ανθρώπους με τεράστια εκφραστικά μάτια και στρογγυλεμένα κεφάλια. Αν και τα χαρακτηριστικά έμοιαζαν απλοϊκά και καρτουνίστικα, επέτρεπαν την εύκολη απεικόνιση συναισθημάτων. Πολλοί mangaka (σχεδιαστές manga) ασπάστηκαν το στυλ του Tezuka και το διατήρησαν μέχρι σήμερα, οδηγώντας τους πρωταγωνιστές των manga και εν συνεχεία των anime, να έχουν απλοποιημένα πρόσωπα με μικρό πηγούνι και μάτια σε μέγεθος φρίσμπι.

Τέλος, ο Tezuka μπορεί να θεωρηθεί υπεύθυνος για την ιδιότητα των manga να έχουν μέσα σε όλη την οργιαστική φαντασία τους έναν σχετικό ρεαλισμό: "Οι δυνατότητες των manga ξεπερνούν κατά πολύ το χιούμορ. Χρησιμοποιώντας θέματα όπως τα δάκρυα, η λύπη ο θυμός και το μίσος, είχα τη δυνατότητα να μη δίνω πάντα στις ιστορίες ευτυχισμένο τέλος", εξ' ου οι χαρακτήρες ματώνουν και πεθαίνουν ακόμα και σε παιδικά manga και anime. Μερικά από τα γνωστότερα manga του είναι τα: Ribon no Kishi (Ο Ιππότης με την Κορδέλα), Tetsuwan Atomu (Mighty Atom, γνωστό σε μας ως Astro Boy ή Super Mars), Black Jack και ο Τρίτων των παιδικών μας χρόνων.

(tsuzuku: «συνεχίζεται»)