10ο ΔΙΕΘΝΕΣ ΦΕΣΤΙΒΑΛ ΚΟΜΙΚΣ της ΒΑΒΕΛ- An overview

Αυτό που συνέβη την Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου, δεν το εύχεσαι ούτε στο χειρότερο εχθρό σου. Οι "απειλητικές" διαθέσεις του καιρού δεν αποθάρρυναν μόνο τις εκατοντάδες του κόσμου που επισκέπτονται κάθε χρόνο το Φεστιβάλ, αλλά αποτέλεσαν και ψυχολογικό βασανιστήριο για όσους εργάστηκαν προκειμένου να είναι όλα έτοιμα στην ώρα τους. Κατηφορίζοντας από το σταθμό του Θησείου, είδα τα σύννεφα να προετοιμάζονται για το δικό τους "Φεστιβάλ". Ενστικτωδώς, το πρώτο πράγμα που έκανα ήταν να επιταχύνω το βήμα μου. Και περνώντας την πύλη, είδα αυτό που περίμενα...

Στην περσινή πρεμιέρα γινόταν το σώσε. Αυτή τη φορά η πλειοψηφία του κόσμου, το σκέφτηκε πολύ σοβαρά -λόγω βροχής- να ξεμυτίσει από τα σπίτια της. Ο υπαίθριος χώρος του Τεχνόπολις, σχεδόν ερημωμένος. Σκόρπια άτομα να πηγαινοέρχονται, τρομαγμένα βλέμματα στον ουρανό, το μεγάλο περίπτερο, αλλά και εκείνο της ΓΑΛΕΡΑΣ σε μεγάλες μοναξιές.

Πριν ξεκινήσει η βροχή, λιγοστοί επισκέπτες κοιτάζουν τα εκθέματα

Μπαίνω στην αίθουσα της κεντρικής έκθεσης. Όπως είναι λογικό το 95% των επισκεπτών βρίσκονται εκεί, μια και αυτός είναι ο μόνος χώρος που λειτουργεί κανονικά. Μαθαίνω ότι στο βάθος της Τεχνόπολις βρίσκεται και η αίθουσα που φιλοξενείται η συλλογή του Enrico Gregotti. Αποφασίζω να την επισκεφτώ άμεσα. Οι πρώτες σταγόνες όμως με προλαβαίνουν. Σε μερικά δευτερόλεπτα ξεκινάει ο κατακλυσμός. Οι ελάχιστοι που βρίσκονται έξω μαζεύουν τα υπάρχοντά τους και αναζητούν καταφύγιο στην αίθουσά μας. Όλη η έκθεση ένας χώρος. Κανείς δε φεύγει και κανείς δεν έρχεται. Τα "φωτορυθμικά" της ΔΕΗ, μας το φέρνουν λάου, λάου. Τα φώτα σβήνουν. Η όλη φάση θα ήταν πραγματικά διασκεδαστική, αν δεν υπήρχε η ματαίωση στα πρόσωπα όσων εργάστηκαν σκληρά για να πραγματοποιηθεί η διοργάνωση.

Δεν έχει αναγνωστήριο; Θα φτιάξουμε εμείς ένα! Επισκέπτες βρίσκουν τρόπο
να περάσουν την ώρα τους μέχρι να περάσει...η βροχή

Μια και είμαστε εδώ όμως, δεν κάνουμε και καμιά βόλτα;

Η αίθουσα φιλοξενεί τη θεματική έκθεση των ελλήνων καλλιτεχνών, τα comics των Konig, Copi και Mezzo-Pirus, καθώς και τα έργα των δεκατριών ελλήνων εικαστικών πάνω στο LOVE WILL TEAR US APART των Joy Division.

Έχω επανειλημμένα τοποθετηθεί για την ύπαρξη εικαστικών σε ένα Φεστιβάλ Comics, ως θεατής όμως οφείλω να έχω και οπτική άποψη για ό,τι εκφέρω γνώμη. Ήλθα, είδα και γρήγορα απήλθα. Από τη μία με περίμεναν τα comics κι από την άλλη οι εικαστικές δημιουργίες που πέρασαν μπροστά από τα μάτια μου, αποτιμήθηκαν ως ελαφρώς pretentious. Μπορεί βέβαια, απλώς, αυτή να είναι η άποψη μίας απαίδευτης οπτικής στα εικαστικά. Τα έργα πάντως που εκτίθενταν εκεί δεν κατάφεραν να τραβήξουν τη προσοχή μου.

Μάθε παιδί μου...γλώσσες

Ο Konig στα γερμανικά, οι Mezzo-Pirus στα γαλλικά (τι περίμενες; αυθεντικό έργο υποσχέθηκαν οι διοργανωτές), το ζήτημα είναι ότι ως αποκλειστικά και μόνο αγγλομαθής, αισθάνθηκα λίγο σαν τετράχρονο που δεν ξέρει να διαβάζει και κοιτάζει τις εικόνες. Ευτυχώς (για την αυτοεκτίμησή μου), δυστυχώς (για το Φεστιβάλ), οι περισσότεροι από τους επισκέπτες βρέθηκαν μπροστά στον ίδιο "τοίχο" με μένα. Θα βοηθούσαν μεταφράσεις; Κι αν αυτές γίνονταν, που θα μπορούσαν να μπουν τα κείμενα; Και σε τελική ανάλυση, θα είχε αυτό αξία; "We are talking about originals!" σκέφτηκα και άρχισα μετά να φαντάζομαι τον πακτωλό αντιδράσεων που θα προκαλούσε η οποιαδήποτε "επέμβαση" της Βαβέλ στο artwork. Cheer up, πρόσταξα τον εαυτό μου. Μπορεί έξω να γίνεται κατακλυσμός, μπορεί να είσαι εγκλωβισμένος μαζί με άλλους διακόσιους νοματαίους μέσα σε μία αίθουσα, μπορεί να βλαστημάς την ώρα και τη στιγμή που δεν έμαθες άλλες γλώσσες πλην των αγγλικών, υπάρχει όμως ακόμα η έκθεση των ελλήνων δημιουργών με θέμα "Αόρατοι". Στράφηκα λοιπόν -χωρίς δεύτερη σκέψη- στο τελευταίο section της αίθουσας που δεν είχα δει...

Μόνο για γαλλομαθείς. Οι υπόλοιποι... ας φροντίζαμε

Αόρατοι...Τους είδα!

Στην αρχή ήμουν διστακτικός να μοιραστώ τα συμπεράσματά μου με τους φίλους που τσέκαραν μαζί μου τα έργα. Μέχρι που κάποιος έσπασε τη σιωπή... "Δεν βρίσκεις ότι κάποιοι έχουν βγει εκτός θεματικής;"

Yeap! Με κίνδυνο να αδικήσω αυτούς που θα αναφέρω σε σχέση με άλλους που δεν θυμάμαι, στάθηκα για αρκετή ώρα μπροστά στα έργα των Ηλία Κυριαζή και Κώστα Μανιατόπουλου, προσπαθώντας να καταλάβω αν φταίει η περιορισμένη μου αντιληπτική ικανότητα ή αν όντως οι συγκεκριμένοι (καθώς και ορισμένοι άλλοι) δημιουργοί είχαν χάσει τη μπάλα σε σχέση με το θέμα "Αόρατοι". Εκ των υστέρων άκουσα ότι αρχικά είχε δοθεί στους καλλιτέχνες η θεματική "All we need is love" και πως αργότερα οι οδηγίες άλλαξαν μιλώντας για "Αόρατους". Κατά συνέπεια και αν η πληροφορία αυτή ισχύει, δεν πρόκειται για ευθύνη των καλλιτεχνών, αλλά των διοργανωτών. Σε κάθε περίπτωση, πάντως, απλώς εικάζουμε.

Εντυπωσιακά καλή η δουλειά του Δημήτρη Παπαστάμου, πανέξυπνη η ιδέα του Τάσου Παπαιωάννου παρότι ανέδιδε βιασύνη στο σχέδιο, αισθητά βελτιωμένη η Ζένια σε σχέση με προηγούμενες δουλειές της, ατυχής -κρίνοντας εκ του αποτελέσματος- η συνεργασία Σπύρου Δερβενιώτη-Μελίτας Κάραλη. Παρότι οι εικονογραφήσεις του Δερβενιώτη ήταν καλαίσθητες και προσεγμένες, το τολμηρό πάντρεμά τους με τη hip intellectual γραφη της Κάραλη, δεν απέδωσε -κατά τη γνώμη μου- τα ευκταία.

Ο Δημήτρης Παπαστάμος κλέβει την εντυπώσεις,
με το καλύτερο -ίσως- submission της έκθεσης "Αόρατοι"

Και η ώρα περνούσε και πλέον δεν υπήρχε τίποτα άλλο να δει κανείς. Λήδα Τσενέ και Μανώλης Βαμβούνης με ακολουθούν στην απονενοημένη πρωτοβουλία μου να αποχωρίσουμε παρότι η βροχή συνέχιζε απερίσπαστη το "ρεσιτάλ" της. Ήταν όμως πολλά αυτά που δεν είχα δει ακόμα. Η δέσμευση στον εαυτό μου ότι θα επιστρέψω, θα πραγματοποιούνταν τελικώς την Κυριακή, τελευταία μέρα του Φεστιβάλ.

Πάμε πάλι... στεγνά!

Τα όσα μεσολάβησαν από την Πέμπτη μέχρι την Κυριακή προκάλεσαν επιπλέον πονοκέφαλο στους διοργανωτές, με το Γιάννη Κουκουλά να αναλαμβάνει στο forum του Comicart να δώσει εξηγήσεις και να αποσοβήσει τις εντάσεις. Αιχμή του δόρατος το γεγονός ότι με τον κατακλυσμό της Πέμπτης, υπήρξαν σημαντικές απώλειες στο τραπέζι των fanzines. Έπρεπε η Βαβέλ να έχει προβλέψει την αστάθεια του καιρού και να παραχωρήσει στα fanzines τραπέζι σε εσωτερικό χώρο; Κατά τη γνώμη μου, ναι. Στάθηκαν οι απώλειες, αφορμή για να γίνουν και -εκτός θέματος- παράπονα του τύπου "μας βάλατε στου διαόλου τη μάνα και αντιμετωπίσατε καλύτερα τη Γαλέρα;" Επίσης, κατά τη γνώμη μου, ναι.

Ας περάσουμε όμως στο ότι το Φεστιβάλ έδειξε ολοκληρωμένα τη μορφή και το επίπεδο σχεδιασμού του την Κυριακή, όταν και ο καιρός "αποφάσισε" να στρώσει. Και επιτέλους ο κόσμος βγήκε από τα σπίτια τους. Η προσέλευση δεν θύμιζε σε τίποτα προηγούμενες χρονιές (το φόβητρο της βροχής εξακολουθούσε να αποθαρρύνει μία μερίδα κοινού), αυτό όμως δεν ήταν απαραίτητα κακό για μας τους επισκέπτες που μπορούσαμε να σουλατσάρουμε με άνεση από χώρο σε χώρο.

Υπό τους ήχους της μουσικής από φιλοξενούμενες μπάντες, συνεχίζω την περιήγησή μου. Μία μπύρα για την οποία δεν λαμβάνω απόδειξη από το περίπτερο του Coffeeright, με θυμώνει γιατί βγάζει προς τα έξω μία κακή εικόνα που είναι πολύ πιθανόν να την αγνοούν οι διοργανωτές. Το μεγάλο περίπτερο της Βαβέλ με εκδόσεις comics, αποσπά την προσοχή μου και με χαροποιεί ιδιαίτερα με την ισορροπημένη εκπροσώπηση αμερικανικών, ευρωπαϊκών και ελληνικών εκδόσεων. Οι υπάλληλοι πίσω από τους πάγκους είναι ευγενέστατοι και παρότι εμφανώς κουρασμένοι από τις αναποδιές των προηγούμενων ημερών, παραμένουν πρόθυμοι να εξηγήσουν και να εξυπηρετήσουν.

Προχωρώντας στο βάθος και προσπαθώντας να ακολουθήσω την πινακίδα που δείχνει (με μία σχετική ασάφεια είναι αλήθεια) την κατεύθυνση της αίθουσας όπου φιλοξενείται η συλλογή του Enrico Gregotti, πέφτω πάνω στο τραπέζι των fanzines. Η συνύπαρξη μουσικών και άλλων εντύπων, με εκείνων των comics, ήταν κάτι το οποίο για άλλη μία φορά με χάλασε και από ότι έμαθα υπήρξαν και αντιδράσεις για το ζήτημα από κάποιους καλλιτέχνες. Ήταν όμως ευχάριστη εμπειρία να βλέπεις αρκετά comic book related fanzines μαζεμένα, πόσο μάλλον όταν κάποια από αυτά ήταν καινούρια. Ξεχώρισα το καινούριο τεύχος του Big Bang, άρτι αφιχθέν από Θεσσαλονίκη, καθώς και το πολύ καλό Be Sereal για το οποίο μπορείτε να διαβάσετε review εδώ.

Μεταξύ fanzines και αίθουσας, προσπέρασα μειδιώντας θεατρικές παραστάσεις και performers που για τα δικά μου αισθητικά κριτήρια αγγίζουν το όριο του κακόγουστου, χάρηκα ιδιαίτερα για την παρουσία του τραπεζιού της Διεθνούς Αμνηστίας (αν είναι να έχεις πράγματα άσχετα με τα comics, ας έχουν νόημα και ουσία) και αφού έβαλα εκεί μερικές τζίφρες μπας και γλιτώσει κανας άνθρωπος από το "σωφρονιστικό τουρισμό", μπήκα στην αίθουσα που αποτέλεσε το κύριο κίνητρό μου για να επισκεφθώ το Φεστιβάλ. Κι εκεί κυριολεκτικά τα είδα όλα!

Pure History!

George Herriman, Al Capp, Will Eisner, Burne Hogarth, Milton Caniff, Alexander Raymond, Dave Gibbons, Guido Crepax, George McManus, Chester Gould, Sergio Toppi... Μόνο μερικά από τα ονόματα. Και όλα τους originals! Ο παράδεισος του comic book fan. Οι σημαντικότεροι σταθμοί της ιστορίας των comics, μπροστά στα μάτια μας. Ποτέ άλλοτε στα δέκα χρόνια του Φεστιβάλ της, η Βαβέλ δεν υπήρξε τόσο true σην ευθύνη της απέναντι στους πραγματικούς λάτρεις της 9ης τέχνης.

Αυτή η έκθεση αποδείχτηκε σε κορυφαία στιγμή της διοργάνωσης.
Για κάποιους όχι μόνο της φετινής, αλλά ever

Τα κειμενάκια που συνοδεύουν τα comics είναι καλογραμμένα, πληροφορούν για το δημιουργό και το έργο και έχουν άποψη. Προσπερνάω λαθάκια του στυλ Al Milgron (αντί για Al Milgrom) και βυθίζομαι σε μία πρωτόγνωρη για τα ελληνικά δεδομένα οπτική απόλαυση. Μόνο καλά λόγια έχω να πω για τη συγκεκριμένη έκθεση και για την πρωτοβουλία της Βαβέλ να τη φέρει στην Ελλάδα. Κι αν σε ένα μεγάλο βαθμό, ήμουν εκ των προτέρων θετικά διακείμενος για τη συλλογή του Gregotti, δεν περίμενα να εντυπωσιαστώ τόσο πολύ, από την εικαστική πρόταση του μεγαλοφυούς γάλλου δημιουργού Stephane Blanquet με θέμα ένα εναλλακτικό δωμάτιο ψυχανάλυσης. Το συγκεκριμένο έργο όχι μόνο είχε θέση σε μία έκθεση comics (μια και πυρήνας της δημιουργίας ΕΙΝΑΙ τα comics), αλλά και πλαισιωμένο από μεγάλο αριθμό πρωτοτύπων comics, εικονογραφήσεων, μεταξοτυπιών και προβολών κινουμένων σχεδίων του δημιουργού, μπαίνει και αυτό στα plus της διοργάνωσης. Κάτι που για μένα δεν ίσχυσε με τις αίθουσες που επιμελήθηκε εικαστικά η Έλενα Ναβροζίδου. Καθώς όμως συνάντησα αρκετούς comic book fans που γούσταραν, το συμπέρασμα που εξάγεται είναι πως ή εγώ ή εκείνοι πάσχουμε από έλλειψη εικαστικού αισθητικού κριτηρίου.

Όσοι το επισκεφθήκατε, γνωρίζετε ότι η φωτογραφία το αδικεί.
Το περίφημο εναλλακτικό δωμάτιο ψυχανάλυσης του Blanquet ήταν μία πραγματική οπτική απόλαυση

Συνοψίζοντας

Παρά τα τερτίπια του καιρού, παρά την ύπαρξη πολλών ξένων ως προς τα comics δραστηριοτήτων, αν κάποιος μου έλεγε ότι θα περνούσα τόσο καλά σε Φεστιβάλ της Βαβέλ θα τον περνούσα για τρελό. Κι ας υπήρχαν οι κλασικοί άσχετοι (Comics σημαίνει "κωμικό" πληροφορούσε μια μαμά την κόρη της) κι ας καταποντίστηκαν από πλευράς προσέλευσης -λόγω καιρικών φαινομένων- οι παρουσιάσεις κι ας έγινε όλο αυτό το σκηνικό γύρω από την ευθύνη της διοργανώτριας εταιρίας με τα κατεστραμμένα fanzines. Φέτος για πρώτη φορά, είδα πολλούς κομιξάδες να τριγυρίζουν σαν πιτσιρίκια στο Λούνα Παρκ με ένα μόνιμο χαζό χαμόγελο ευτυχίας στο πρόσωπό τους. Κι αυτό ίσως τελικά να είναι το μοναδικό αντικειμενικό κριτήριο επιτυχίας για μία διοργάνωση που θέλει να λέγεται Φεστιβάλ Κόμικς. Το επόμενο βήμα κατά τη γνώμη μου θα είναι να υποστηρίξει τον τίτλο της, δικαιώνοντας το κοινό της με περισσότερα comics και λιγότερες "χαρές και πανηγύρια".