Borgia

Σενάριο: Alejandro Jodorowsky Σχέδιο: Milo Manara

Ιταλία, 14ος αιώνας. Η Ρώμη, η ιερή πόλη και κέντρο της Καθολικής Εκκλησίας, σκιά του ένδοξου παρελθόντος της, έχει μετατραπεί σε κέντρο της διαφθοράς και της ακολασίας. Ο Πάπας Ινοκέντιος ο 8ος , άρρωστος και ετοιμοθάνατος, αδυνατεί να ελέγξει τον κλήρο και τα πλήθη, ενώ τα παιχνίδια διαδοχής βρίσκονται στο απόγειο τους. Την κοινωνική αναταραχή εκμεταλλεύονται κάθε λογής "μνηστήρες" της κοσμικής και παπικής εξουσίας, οι οποίοι, μέσα από ένα κύκλο αίματος και συνομωσιών, επιχειρούν να αποκομίσουν τα μέγιστα οικονομικά και διοικητικά οφέλη. Ανάμεσα τους και ο μελλοντικός Πάπας: Ο Rodrigo Borgia.

Το όνομα Βοργία, ακόμη και σήμερα, αποτελεί συνώνυμο της διαφθοράς και της διαστροφής. Η ιστορία έχει καταγράψει με μελανά χρώματα την περίοδο της διοίκησης του καρδιναλίου Rodrigo Borgia της Βαλένθια, ως Πάπα Αλέξανδρου του 6ου, αλλά και της οικογένειας του, η οποία χαρακτηρίζεται από δολοπλοκίες, αιμομιξίες, ειδεχθείς σεξουαλικές διαστροφές και στυγερά εγκλήματα. Οι Alejandro Jodorowsky και Milo Manara εικονογραφούν και καταγράφουν τη σκοτεινή αυτή περίοδο, σε μια τριλογία που ξεκίνησε το Νοέμβριο του 2004 και θα ολοκληρωθεί στα τέλη του τρέχοντος έτους.

Η πρώτη λέξη που έρχεται στο μυαλό του αναγνώστη διαβάζοντας τα άλμπουμ της σειράς είναι "προκλητικό". Τόσο σε σεναριακό όσο και σχεδιαστικό επίπεδο, οι δυο δημιουργοί έκαναν ότι περνά από το χέρι τους για να αναδείξουν το "ελευθεριακό" πνεύμα της εποχής και να ψέξουν την πολιτική και την ηθική της καθολικής εξουσίας. Το γεγονός αυτό δεν θα αποτελούσε έκπληξη, αν επρόκειτο για ένα τυπικό δείγμα ερωτικού comic, που θα ακροβατούσε μεταξύ του "ερωτισμού" και της πορνογραφίας, όπως ήταν πολλές από τις ιστορίες του Milo Manara, ιδιαίτερα στην πιο πρόσφατη δημιουργική του περίοδο. Όταν, όμως, έχεις να κάνεις με έναν από τους σημαντικότερους δημιουργούς των ευρωπαϊκών comics επιστημονικής φαντασίας (Jodorowsky) και το δημιουργό του Τζιουζέπε Μπέργκμαν και συνεργάτη του Neil Gaiman στο THE SANDMAN: ENDLESS NIGHTS -εικονογράφησε την ιστορία του/της Desire- (Manara), τότε αυτό που, συνήθως, περιμένεις είναι μια καλογραμμένη, ενδιαφέρουσα αλλά mainstream ιστορία comics. Το τελευταίο, στην περίπτωση μας, δεν ισχύει.

Η συνεργασία των δύο μεγάλων δημιουργών αποτέλεσε από μόνη της είδηση. Ο Jodorowsky, με τον αέρα του ιδιόρρυθμου σεναριογράφου που απολαμβάνει να προκαλεί τους αναγνώστες του, μελέτησε τις πηγές και δημιούργησε μια αρκετά ρεαλιστική απεικόνιση της μεσαιωνικής Ιταλίας, καταγράφοντας, με αυτό που ένας λογοκριτής θα περιέγραφε ως "explicit content", το ηθικό αλλά κυρίως το πολιτικοκοινωνικό πλαίσιο της εποχής. Ιδιαίτερα δεικτικός, δεν περιορίζεται στην απλή περιγραφή κάθε λογής ανθρώπινης διαστροφής (εδώ μπορείτε να αφήσετε τη φαντασία σας ελεύθερη...), αλλά αφήνει να αιωρείται μια κριτική διάθεση προς όλο εκείνο το οικοδόμημα που ονομάζουμε πολιτική εξουσία, αξιοκρατία, πολιτική ηθική και οργανωμένη μορφή θρησκείας. Η αλήθεια είναι πως διαβάζοντας κανείς την ιστορία, αντιμετωπίζει επιφυλακτικά το όλο εγχείρημα, αφού και τα δύο, μέχρι στιγμής, άλμπουμ διακατέχονται από ένα πνεύμα "πρόκλησης για την πρόκληση", το οποίο ενισχύεται από το μπαρόκ στήσιμο της αφήγησης και τους πομπώδεις διαλόγους. Από την άλλη, όμως, αναφερόμαστε σε μια ιστορική περίοδο κατά την οποία η ανθρώπινη ζωή είχε μηδενική αξία και η in extremis συμπεριφορά της άρχουσας και μη τάξης, συναγωνιζόταν εκείνη των αυτοκρατόρων, των συγκλητικών και του όχλου της Αρχαίας Ρώμης. Όπως και να το δούμε, πάντως, μια ενδεχόμενη βαθύτερη προσέγγιση στο θέμα και μεγαλύτερη ανάπτυξη των χαρακτήρων (δυστυχώς οι περισσότεροι από αυτούς αποτελούν καρικατούρες ή στερεοτυπικές μορφές της εποχής) θα ανέβαζε το επίπεδο της ιστορίας και θα μπορούσαμε αυτή τη στιγμή να μιλάμε για ένα πραγματικά καλό comic.

Ασφαλώς, ευθύνη γι' αυτό έχει και ο Milo Manara, ο οποίος, για ακόμη μία φορά, παρουσιάζεται εντυπωσιακός αλλά στυλιζαρισμένος. Οι περίφημες "γυναίκες του Manara" είναι, φυσικά, παρούσες (η Λουκρητία Βοργία είναι πιο "hot" από ποτέ), οι ψιλόλιγνοι, "ανδρόγυνοι" άντρες του μοιράζονται τα καρέ με τους μαλθακούς και παχύσαρκους καρδινάλιους και η βία, άφθονη και ανεξέλεγκτη, ξεχειλίζει από τις σελίδες. Η σχεδιαστική δουλειά του άλμπουμ, στο σύνολο της, κινείται σε υψηλά επίπεδα και οι σκοτεινές μέρες της δεκαετίας του '90, όπου ο δημιουργός αποτελούσε σκιά του εαυτού του, φαίνεται να έχουν περάσει. Προσωπικά, δυσκολεύτηκα πολύ να εξοικειωθώ και ουσιαστικά ποτέ δεν αποδέχτηκα την τυποποίηση και τη μετριότητα αυτής της περιόδου (με αποκορύφωμα το ΚΑΜΑ ΣΟΥΤΡΑ, που κυκλοφόρησε ως ένθετο άλμπουμ μαζί με το περιοδικό MAX, το 1998, αν θυμάμαι καλά) και χάρηκα ιδιαίτερα όταν διαπίστωσα πως στις πιο πρόσφατες δουλειές του, όπως το ENDLESS NIGHTS και η, ΟΔΥΣΣΕΙΑ ΤΟΥ ΤΖΙΟΥΖΕΠΕ ΜΠΕΡΓΚΜΑΝ (δημοσιεύθηκε σε συνέχειες στο "9"), ο Manara μπορεί ακόμη να σχεδιάσει ενδιαφέροντα comics. Το BORGIA μπορεί να καταχωρηθεί στις καλές, πρόσφατες δουλειές του δημιουργού και να ικανοποιήσει τους σύγχρονους, αλλά σε μεγάλο βαθμό και τους παλιότερους φίλους του. Η μπαρόκ αισθητική του σεναρίου αντανακλάται, φυσικά, και στο σχέδιο και οι πολυάριθμες "στημένες" πόζες κάπου κουράζουν, από την άλλη, όμως, υπάρχουν κάποια εντυπωσιακά καρέ (όπως αυτό με το όργιο στους δρόμους της Ρώμης) και το πολύ καλό "χειροποίητο" χρώμα που αναδεικνύουν και, επί της ουσίας, επιβεβαιώνουν τη σχεδιαστική δεινότητα του δημιουργού (ο Manara συγκαταλέγεται ανάμεσα στου πιο αναγνωρίσιμους ευρωπαίους σχεδιαστές).

Η σειρά BORGIA, αν και δεν μπορεί να συγκριθεί με παλαιότερες δουλειές των δύο δημιουργών, αποτελεί μια ενδιαφέρουσα περίπτωση για εκείνους που απολαμβάνουν "ακραία" αναγνώσματα. Ιδιαιτέρως, όσοι έχετε προηγούμενα με τις οργανωμένες θρησκείες, θα βρείτε εδώ άφθονο υλικό για να ενισχύσετε τα επιχειρήματα σας. Στην Ιταλία, μάλιστα, υπήρξαν ιδιαίτερα έντονες αντιδράσεις, καθώς η κυκλοφορία του άλμπουμ συνέπεσε χρονικά με την εκλογή του νέου Πάπα, Βενέδικτου. Στις σελίδες της σειράς παρουσιάζεται λεπτομερώς η διαδικασία της εκλογής κατά το Μεσσαίωνα, γεγονός που δεν άρεσε ούτε στο σύγχρονο κλήρο ούτε και στους φανατικούς καθολικούς. Οι δύο δημιουργοί, βέβαια, δεν πτοήθηκαν και συνεχίζουν ακάθεκτοι. Κι εσείς, φυσικά, μπορείτε να επενδύσετε άφοβα...

Collector's Data

- Τα άλμπουμ BORGIA: LA CONQUISTA DEL PAPATO (2004) και BORGIA: IL POTERE E L'INCESTO (2006) κυκλοφόρησαν, πρώτη φορά, στην Ιταλία, από τις εκδόσεις Mondadori. Στη γαλλική γλώσσα κυκλοφορούν από τις εκδόσεις Albin Michel. Στην Αμερική, δημοσιεύθηκαν στο περιοδικό HEAVY METAL ("Blood for the Pope", Μαρτίος 2005 και "Power and Incest", Ιούλιος 2006, αντίστοιχα) και ήδη, το πρώτο άλμπουμ κυκλοφορεί και ως αυτόνομη έκδοση. Στη χώρα μας, το ΒΟΡΓΙΑ: ΑΙΜΑ ΓΙΑ ΤΟΝ ΠΑΠΑ κυκλοφόρησε ως ένθετο, σε συνέχειες, μαζί με το περιοδικό FREE. Αναμένεται ένα ακόμη άλμπουμ μέσα στο 2006, το οποίο και θα ολοκληρώσει την τριλογία.

- Ο Alejandro Jodorowsky γεννήθηκε το 1929 στη Χιλή, από γονείς μετανάστες, ρωσικής καταγωγής. Έχει καταπιαστεί με διάφορες μορφές τέχνης (κινηματογράφος, θέατρο, λογοτεχνία, υποκριτική κ.α.) και έχει διακριθεί για το έργο του. Στο ευρύ κοινό, είναι γνωστός ως ο σκηνοθέτης των πολύ ιδιαίτερων ταινιών EL TOPO (1970), THE HOLY MOUNTAIN (1973) και SANTA SANGRE (1989), καθώς και για τα πολλά σενάρια για comics που έχει συγγράψει. Στη χώρα μας, έχουν κυκλοφορήσει οι σειρές ΤΟ ΙΝΚΑΛ (αρχικά σε συνέχειες στο περιοδικό ΒΑΒΕΛ και κατόπιν ως άλμπουμ, έξι τον αριθμό, από τη Μαμούθκόμιξ), ΠΡΙΝ ΤΟ ΙΝΚΑΛ (δύο, μέχρι στιγμής, άλμπουμ, από τη Μαμούθκόμιξ), ΤΟ ΈΠΟΣ ΤΩΝ ΜΕΤΑΒΑΡΟΝΩΝ (οκτώ άλμπουμ, που δημοσιεύθηκαν σε συνέχειες, στο περιοδικό "9") και MEGALEX (δύο, μέχρι στιγμής, άλμπουμ, επίσης από τη Μαμούθκόμιξ). Όλες οι παραπάνω σειρές, με εξαίρεση το MEGALEX, εντάσσονται στο ίδιο "σύμπαν", το οποίο ο Jodorowsky δημιούργησε σε συνεργασία με τον Moebius. Υπάρχει μία ακόμη σειρά, με τίτλο ΟΙ ΤΕΧΝΟΠΑΠΕΣ (LES TECHNOPERES), του ίδιου "σύμπαντος", η οποία, όμως, δεν έχει παρουσιαστεί στην Ελλάδα. Αν και η θεματολογία των ιστοριών του ποικίλει, έχει καθιερωθεί στο χώρο των comics ως δημιουργός ιστοριών που συνδυάζουν την επιστημονική φαντασία, με το σουρεαλισμό και το μυστικισμό.

- Ο Milo Manara γεννήθηκε το 1945, στη Luson της Ιταλίας. Ξεκίνησε την καριέρα του ως δημιουργός ερωτικών κόμικς αλλά σύντομα καταπιάστηκε και με άλλα είδη. Τα άλμπουμ του με πρωταγωνιστή τον Τζιουζέπε Μπέργκμαν και η συνεργασία του με τους Hugo Pratt και Federico Fellini, τον ανέδειξαν σε εξαίρετο σχεδιαστή και αφηγητή, αλλά το ερωτικό στοιχείο που χαρακτηρίζει τα comics του και οι πανέμορφες και αισθησιακές γυναίκες του, τον καθιέρωσαν στη συνείδηση του ευρύ κοινού ως έναν από τους καλύτερους ερωτικούς σχεδιαστές. Μαζί με τον Hugo Pratt, θεωρούνται οι πιο άμεσα αναγνωρίσιμοι ευρωπαίοι δημιουργοί comics της γενιάς τους. Μεγάλο μέρος του έργου του έχει παρουσιαστεί και στη χώρα μας. Μια πλήρη καταγραφή των άλμπουμ του Manara στα ελληνικά θα επιχειρηθεί σε κάποιο επόμενο EUROPEAN CIRCUS.