Συνέντευξη στον Ηλία Κατιρτζιγιανόγλου

Επιμέλεια-Μετάφραση: Ηλίας Κατιρτζιγιανόγλου, Μανώλης Βαμβούνης

Το AGE OF BRONZE, η φιλόδοξη προσπάθεια του Eric Shanower να μεταφέρει το Ομηρικό Έπος του Τρωικού Πολέμου σε comic, έχει ήδη χαρίσει στον δημιουργό δύο Eisner Awards καθώς και το θαυμασμό της κοινότητας των comics, τόσο για το αποτέλεσμα του εγχειρήματος όσο και για το γεγονός ότι πρόκειται για ένα μακρόπνοο project που απαιτεί αφοσίωση και ενδελεχή έρευνα. Στη συνέντευξη που ακολουθεί, ο αμερικανός δημιουργός μιλάει μεταξύ άλλων, για τη ρεαλιστική οπτική με την οποία αποφάσισε να προσεγγίσει τον μύθο, αλλά και για την πολυετή πορεία του στον χώρο.

ΗΛΙΑΣ ΚΑΤΙΡΤΖΙΓΙΑΝΟΓΛΟΥ. Σπούδασες στο Joe Kubert School of Cartoon and Graphic Art. Υπήρχε τότε κάποιος καθηγητής, που να μην πιστέψει στη δουλειά σου; Ποια είναι η πιο πολύτιμη εμπειρία που αποκόμισες από τη σχολή;
ERIC SHANOWER: Είχα διαφορετική σχέση με τον κάθε καθηγητή στο Joe Kubert School, δεν μπορώ όμως να θυμηθώ κάποιον από αυτούς να λέει ότι δεν πιστεύει στο ταλέντο οποιουδήποτε παιδιού. Νομίζω ότι αυτό που θα έλεγαν, είναι ότι βρίσκονταν εκεί για να διδάξουν, και όχι για να αποφασίσουν ποιος έχει ταλέντο και ποιος όχι. Το πιο πολύτιμο πράγμα που αποκόμισα ήταν ο όγκος δουλειάς που έπρεπε να βγάλω. Σχεδίαζα τόσο πολύ, που κάποια στιγμή έτσι κι αλλιώς θα βελτιωνόμουν. Πολύτιμο επίσης, ήταν το γεγονός ότι γνώρισα διαφορετικές τεχνικές και εργαλεία για τη δουλειά μου.

ΗΚ. Γιατί επέλεξες να ασχοληθείς με τα comics και όχι με κάποιο άλλο είδος οπτικής τέχνης;
ERIC SHANOWER: Η άλλη οπτική τέχνη την οποία θεωρώ ενδιαφέρουσα είναι η εικονογράφηση βιβλίων, γι αυτό και έχω κάνει αρκετές εικονογραφήσεις, όχι όμως περισσότερο απ’ ότι έχω κάνει comics. Προτιμώ τα comics, γιατί το σχέδιο αφηγείται την ιστορία, ΕΙΝΑΙ η ιστορία! Οι εικονογραφήσεις πάλι, διαδραματίζουν δευτερεύοντα ρόλο.

ΗΚ. Στο παρελθόν έχεις συμμετάσχει σε διάφορα projects όπως η μίνι σειρά 6 τευχών THE ELSEWHERE PRINCE (σε σενάριο των Randy & Jean-Marc Lofficier) και το PREZ: SMELLS LIKE TEEN PRESIDENT (σε σενάριο Ed Brubaker) ενώ έχεις σχεδιάσει και ορισμένα τεύχη NEXUS. Είναι κάποιο από αυτά τα projects προσωπικό αγαπημένο σου;
ERIC SHANOWER: Αγαπημένα μου παρελθοντικά projects που δημιούργησα είναι τα graphic novels OΖ, καθώς και το AΝ ACCIDENTAL DEATH σε σενάριο Ed Brubaker.

ΗΚ. Ποιες είναι οι μεγαλύτερες καλλιτεχνικές σου επιρροές; Υπάρχουν κάποιοι σύγχρονοι δημιουργοί τους οποίους θαυμάζεις και να ήθελες να συνεργαστείς μαζί τους;
ERIC SHANOWER: Ίσως η μεγαλύτερη επιρροή μου να είναι το έργο του John R. Neill, illustrator των περισσότερων από τα πρώτα OZ books. Ερωτεύτηκα τη δουλειά του όταν ήμουν μόλις 6 χρόνων. Από την άλλη μου είναι δύσκολο να αναφέρω επιρροές καθώς σπάνια σκέφτομαι τη δουλειά κάποιου άλλου, όταν δημιουργώ τη δική μου. Υπάρχει πλήθος από cartoonists, illustrators, και καλλιτέχνες που θαυμάζω, και πάντοτε το αναλυτικό τμήμα του μυαλού μου βρίσκεται σε λειτουργία τη στιγμή που διαβάζω comics ή βιβλία κοιτώντας το artwork.
Πιστεύω ότι ο Jaime Hernandez είναι ένας από τους καλύτερους cartoonists σήμερα. Τα τελευταία χρόνια, οι ιστορίες του LOVE & ROCKETS, με συνεπαίρνουν σε κάθε τεύχος. Αυτό δεν σημαίνει απαραίτητα ότι θέλω να συνεργαστώ μαζί του. Απλώς νιώθω δέος απέναντι στο εκπληκτικό ταλέντο του στη δημιουργία comics.
Πάντως δεν έχω πραγματική επιθυμία να συνεργαστώ με κάποιον- προτιμώ να γράφω και να σχεδιάζω μόνος τα comics μου. Έχω συνεργαστεί για αρκετά projects στο παρελθόν και είμαι βέβαιος ότι θα υπάρξουν και άλλα στο μέλλον. Θα ήθελα να προσπαθήσω να σχεδιάσω ένα σενάριο του Alan Moore. Στ’ αλήθεια όμως, το ενδιαφέρον μου στρέφεται περισσότερο στα ίδια τα projects, παρά στο ποιος θα μπορούσε να είναι ο συνεργάτης μου.

ΗΚ. Το AGE OF BRONZE διαφέρει πολύ από τις υπόλοιπες εκδοτικές επιλογές της Image Comics, καθώς οι περισσότερες από αυτές, είναι αυτό που θα λέγαμε "fan-oriented". Πώς και κατέληξε ο τίτλος στην Image, και όχι σε κάποιον άλλο μεγάλο εναλλακτικό εκδότη;
ERIC SHANOWER: Αρχικά σχεδίαζα να εκδόσω μόνος μου το AGE OF BRONZE, όμως το γεγονός ότι στα μέσα της δεκαετίας του 90, η αγορά των comics σχεδόν κατέρρευσε, με ώθησε στο να βρω άλλον εκδότη. Το 1998, έδειξε πρώιμο υλικό στον Erik Larsen σε ένα convention—όχι προσπαθώντας να πουλήσω το project, αλλά δείχνοντάς του, αυτό για το οποίο δούλευα εκείνο τον καιρό. Προς έκπληξή μου, είπε ότι θα το εξέδιδε. Αυτή ήταν και η καλύτερη προσφορά την οποία βρήκα, κι έτσι το πήγα στην Image.

ΗΚ. Πότε συνέλαβες την ιδέα να διηγηθείς ξανά την ιστορία του Τρωικού Πολέμου; Πώς και δεν διάλεξες ένα τίτλο περισσότερο σχετικό με τον πρωτότυπο, όπως «Ιλιάδα», «Τροία» ή «Τρωικός Πόλεμος»;
ERIC SHANOWER: Τον Φεβρουάριο του 1991, άκουγα ένα βιβλίο σε audio tape της Barbara Tuchman, με τίτλο THE MARCH OF FOLLY: FROM TROY TO VIETNAM. Το κεφάλαιό της σχετικά με την απερισκεψία των Τρώων να βάλουν τον Δούρειο Ίππο μέσα στην πόλη τους, με έκανε να συνειδητοποιήσω ότι υπάρχουν πολλές εκδοχές του Τρωικού Πολέμου. Σκέφτηκα ότι θα ήταν καλή ιδέα να πάρω όλες τις εκδοχές της ιστορίας και να της συνδυάσω σε μια μεγάλης κλίμακας αφήγηση, εναρμονίζοντας όλες τις αντιθέσεις, και τοποθετώντας την ιστορία στη σωστή της χρονική περίοδο.
Αρχικός τίτλος μου, ήταν το TROY, όμως το 1997 κάποια άλλη εκδοτική comics, ανακοίνωσε την κυκλοφορία μια σειράς τεσσάρων τευχών με τίτλο TROY που θα διηγούνταν ξανά την ιστορία του Τρωικού Πολέμου. Αποφάσισα ότι ήταν καλύτερα να βρω άλλο τίτλο για το project μου, και κατέληξα στο AGE OF BRONZE. Ένας τίτλος πιστός στη χρονική περίοδο, που δεν τον ξεχνάς εύκολα, και ο οποίος –επιπλέον- αρχίζει με “A” ώστε να εμφανίζεται στην αρχή στις αλφαβητικές λίστες.

ΗΚ. Πόσο εξοικειωμένος ήσουν με τους ελληνικούς μύθους και την ελληνική ιστορία, πριν ξεκινήσεις να δουλεύεις πάνω στη σειρά;
ERIC SHANOWER: Είχα διαβάσει αρκετές εκδοχές του Τρωικού Πολέμου και αρκετούς ελληνικούς μύθους γενικά, ιδιαίτερα προς τα τέλη του Δημοτικού σχολείου, όταν και περνούσα μια περίοδο ενθουσιασμού με την ελληνική μυθολογία. Είχα διαβάσει επίσης τα βιβλία της Mary Renault για τον Θησέα (THE KING MUST DIE και BULL FROM THE SEA), καθώς και το HERCULES MY SHIPMATE του Robert Graves, πρωτού ξεκινήσω να γράφω το AGE OF BRONZE. To 1989 ήρθα στην Ελλάδα ως τουρίστας, όπου είδα πιο πολλές αρχαιότητες των Κλασσικών Χρόνων παρά της Εποχής του Χαλκού, καθώς μέχρι τότε αγνοούσα εκείνη την περίοδο. Δεν γνώριζα πολλά για την Εποχή του Χαλκού στο Αιγαίο όταν ξεκίνησα την έρευνά μου για το AGE OF BRONZE.

ΗΚ. Ταξίδεψες στην Ελλάδα και την Τουρκία, προκειμένου να δεις τις τοποθεσίες, όπου «έλαβαν χώρα» τα γεγονότα που περιγράφεις στο comic;
ERIC SHANOWER: Κατάφερα να πάω στην Τουρκία πέρυσι και έμεινα έντεκα ημέρες στην Τροία και την γύρω περιοχή. Είναι από τα πλέον εκπληκτικά πράγματα που έχω κάνει στη ζωή μου. Σχεδίαζα και τραβούσα διαρκώς φωτογραφίες και βίντεο. Την ίδια περίοδο που ήμουν εκεί, έκανε ανασκαφές και μια αρχαιολογική ομάδα, με τους οποίους και πέρασα κάποιο χρόνο.
Περπάτησα την περιοχή ώστε να δω από κοντά τα μέρη που αναφέρει ο Όμηρος στην ΙΛΙΑΔΑ, καθώς και για να νιώσω την αίσθηση του να περνάς χρόνο στα χωράφια και τους λόφους. Πήρα και ένα ποδήλατο με το οποίο γύρισα το νησί της Τενέδου και διάβηκα επίσης τα βουνά, νότια της Τροίας. Εκκρεμεί το να έρθω στην Ελλάδα για να δω τις Μυκήνες, είμαι βέβαιος όμως ότι κάποια στιγμή θα το κάνω.

ΗΚ. Η ανταπόκριση των ακαδημαϊκών κοινοτήτων για το AGE OF BRONZE ήταν θετική; Έλαβες σχόλια από Έλληνες ακαδημαϊκούς;
ERIC SHANOWER: Στο μεγαλύτερο μέρος της, η ανταπόκριση από τη διεθνή ακαδημαϊκή κοινότητα, ήταν θετική. Ήταν πραγματικά ευχάριστο, σε συνδυασμό με το ότι αποτέλεσε μεγάλη βοήθεια σε αρκετούς τομείς της έρευνάς μου. Δεν μπορώ να θυμηθώ αν υπήρξε κάποιο σχόλιο από έλληνα ακαδημαϊκό, έχω λάβει όμως e-mails από μη ακαδημαϊκούς έλληνες αναγνώστες, που τους άρεσε πραγματικά το AGE OF BRONZE.

ΗΚ. Διηγείσαι ένα κλασσικό έπος και η διήγηση που επέλεξες στην αφήγηση, είναι επίσης επικού μεγέθους. Φαίνεται ότι θα είσαι απασχολημένος με το AGE OF BRONZE για πολύ χρόνια ακόμη. Δεν νιώθεις κάποιες φορές την ανάγκη να κάνεις ένα μικρό διάλειμμα από τον τίτλο και να δοκιμάσεις κάτι άλλο; Υπάρχουν άλλα μικρότερα projects που να έχεις στα σκαριά;
ERIC SHANOWER: Δουλεύω σε μικρότερα projects αρκετά συχνά, συνήθως όμως πραγματικά μικρά projects. Το επόμενο είναι να σχεδιάσω μια ιστορία τριών σελίδων με τον Uncle Scrooge. (Έχω ήδη γράψει το σενάριο).
Συμφώνησα επίσης να γράψω το σενάριο για ένα adaptation οκτώ τευχών του THE WIZARD OF OZ για το line Marvel Illustrated. Τέλος μου ζητήθηκε να γράψω μια δεκασέλιδη ιστορία για μια ανθολογία της HarperCollins. Κι αυτά είναι μόνο τα πράγματα στα οποία αξίζει να αναφερθώ. Υπάρχουν κι άλλα, πολλά μικρά projects που τρέχουν.

ΗΚ. Η βιβλιογραφία που χρησιμοποίησες στις πηγές σου για το AGE OF BRONZE είναι πραγματικά εντυπωσιακή. Τι έκανες συνήθως όταν βρισκόσουν απέναντι σε μια αντίφαση ή μια ανακολουθία; Για παράδειγμα, η απεικόνιση του Αχιλλέα ως αμφισεξουαλικού, είναι μια αμφιλεγόμενη εκδοχή του μύθου…
ERIC SHANOWER: Καταρχάς να ξεκαθαρίσουμε τη διαφορά ανάμεσα στην Ιστορία και την ιστορία του Τρωικού Πολέμου, όπως αυτή έχει αποτυπωθεί στην παράδοση και την τέχνη. Ο Αχιλλέας και τα χαρακτηριστικά του δεν είναι Ιστορία. Δεν υπάρχει καμία απόδειξη ότι έζησε κάποιος με το όνομα Αχιλλέας και ότι αυτός πολέμησε στην Τροία, ή ότι έκανε κάποια από τα πράγματα που του αποδίδει ο Όμηρος. Δεν υπάρχουν καν ιστορικά στοιχεία, ότι συνέβη ο Τρωικός Πόλεμος όπως τον ξέρουμε. Η Τροία βρίσκεται σε μια στρατηγικής σημασίας τοποθεσία και τα στοιχεία υποδεικνύουν ότι πολλές διαμάχες έλαβαν χώρα στον συγκεκριμένο τόπο, είναι λοιπόν αρκετά ασφαλές να θεωρήσουμε ότι η πόλη ενεπλάκη σε στρατιωτικές επιχειρήσεις, πιθανότατα αρκετές φορές στο πέρασμα των αιώνων. Θα μάθει όμως ποτέ κανείς αν η Ιστορία επιβεβαιώνει τον παραδοσιακό Τρωικό Πόλεμο όπως τον ξέρουμε; Αυτό δεν μπορώ να το απαντήσω.
Η παράδοση που θέλει τον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο να είναι εραστές είναι αιώνες παλιά. Ξεκίνησα να πω μια εκδοχή του Τρωικού Πολέμου που θα αφομοίωνε όλες τις άλλες εκδοχές που μπορούσα να βρω. Φυσικά, έπρεπε να δώσω μορφή στην εκδοχή μου και να κάνω επιλογές ανάμεσα στις άλλες εκδοχές, χάρη της αφηγηματικής καθαρότητας. Δεν θα απέκλεια όμως ένα τόσο παγιωμένο στοιχείο της παράδοσης, όπως ο έρωτας του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο, χωρίς ταυτόχρονα να προδίδω τον στόχο μου. Όπως και να’ χει, δεν ήθελα να το αποκλείσω. Ένας από τους στόχους μου στη δημιουργία του AGE OF BRONZE είναι να αναδείξω την ανθρώπινη φύση, και ο έρωτας του Αχιλλέα για τον Πάτροκλο μου δίνει την ευκαιρία να παρουσιάσω αυτή την πλευρά της ανθρώπινης φύσης.
Το αν η απεικόνιση του είδους της σχέσης τους είναι ιστορικά ακριβής, δεν νομίζω ότι είναι κάτι που μπορούμε να το πούμε με σιγουριά. Δεν ξέρουμε πως αντιμετώπιζαν τις σεξουαλικές και ερωτικές σχέσεις μεταξύ αντρών τον 13ο αιώνα π.Χ.
Στην πραγματικότητα όμως, η σχέση ανάμεσα στον Αχιλλέα και τον Πάτροκλο, ήταν κάτι σχετικά εύκολο να γραφτεί. Οι σχέσεις του Αχιλλέα με τους άλλους άντρες και τις γυναίκες που ερωτεύτηκε είναι αυτές που αποδεικνύονται δύσκολες να γραφτούν. Πιστεύω πάντως ότι χειρίστηκα καλά το σύντομο πάθος του για την Ιφιγένεια και ανυπομονώ να έρθω στους έρωτές του για τη Βρισηίδα, τον Τρωίλο και την Πολυξένη.

ΗΚ. Όταν γίνεται η ερώτηση του ποιος είναι ο αγαπημένος τους ήρωας από την Ιλιάδα, οι περισσότεροι απαντούν ο Αχιλλέας. Πάντα θεωρούσα ότι ο Έκτορας ήταν ο πιο ηρωικός χαρακτήρας όλων γιατί δείχνει υπευθυνότητα, ενδιαφέρεται για τους γύρω του και επιπλέον είναι ένας γενναίος πολεμιστής που μάχεται για το μέλλον τη γης και των ανθρώπων του. Χάρηκα λοιπόν όταν διάβασα σε μια συνέντευξή σου ότι θαυμάζεις τον Έκτορα. Θα ήθελες να μας πεις περισσότερα γι αυτό;
ERIC SHANOWER: Ο Έκτορας είναι ο μοναδικός πρωταγωνιστικός χαρακτήρας που προσπαθεί απλά να κάνει το σωστό. Πιστεύω ότι αυτό από μόνο του, είναι αξιοθαύμαστο. Δεν είναι τέλειος, συνήθως όμως αντιμετωπίζει τις κρίσεις με τον καλύτερο δυνατό τρόπο για την πλειοψηφία των ανθρώπων του.
Υπάρχουν και άλλοι χαρακτήρες που θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «καλοί» όπως ο Αινείας ή ο Παλαμίδης. Δεν τους θαυμάζω όμως όσο θαυμάζω τον Έκτορα γιατί το φάσμα της σκέψης τους δεν είναι τόσο ευρύ όσο εκείνου.

ΗΚ. Στο AGE OF BRONZE, υπάρχουν στιγμές θεϊκής παρέμβασης, με τους χαρακτήρες να προβάλλουν τα δικά τους συναισθήματα και αποφάσεις σε υπερφυσικά στοιχεία. Σκοπεύεις να διηγηθείς μια απόλυτα ρεαλιστική ιστορία;
ERIC SHANOWER: Κατέβαλα κάθε προσπάθεια να αφαιρέσω όλα τα υπερφυσικά στοιχεία από την ιστορία του AGE OF BRONZE. To πλησιέστερο σε μεταφυσικό που επέτρεψα, ήταν να έχουν οι χαρακτήρες όνειρα και οράματα. Αυτά όμως δεν είναι μεταφυσικά, συμβαίνουν στους πραγματικούς ανθρώπους, στην πραγματική ζωή. Μπορούν όμως να αποδοθούν σε υπερφυσικές πηγές, και γι αυτό αφήνω τους χαρακτήρες μου να ερμηνεύουν τα όνειρα και τα οράματά τους με αυτόν τον τρόπο. Εν κατακλείδι, ναι σκοπεύω να πω την ιστορία με τέτοιο τρόπο που θα μπορούσε να έχει συμβεί.

ΗΚ. Πότε έχεις προγραμματίσει να ολοκληρώσεις το AGE OF BRONZE; Ποια είναι η δημιουργική διαδικασία την οποία ακολουθείς; Έχεις γράψει το τέλος της ιστορίας;
ERIC SHANOWER: Το AGE OF BRONZE θα τελειώσει όταν τελειώσω μαζί του. Δεν ξέρω πότε θα είναι αυτό. Δεν έχω γράψει το σενάριο του τέλους, έχω όμως καταλήξει στην πλοκή λεπτομερώς. Είμαι αρκετά μεθοδικός στο να κρατάω σκαριφήματα για αρκετούς λόγους. Κάποιες φορές δεν είναι εύκολο να έχεις τον έλεγχο τόσων πολλών χαρακτήρων και τόσων plot lines. Οι διαδικασίες που ακολουθώ, αλλάζουν ανάλογα με τις απαιτήσεις της ιστορίας. Επιπλέον εξακολουθώ να συγκεντρώνω υλικό και πιθανότατα θα συνεχίσω να το κάνω, μέχρι να τελειώσει το AGE OF BRONZE. Υπάρχουν τόσες διαφορετικές εκδοχές και τόσες πιθανές αναπτύξεις της ιστορίας, που πολύ αμφιβάλλω ότι τελικά θα καταπιαστώ με όλες τους.

ΗΚ. Αντίθετα με την ΙΛΙΑΔΑ του Ομήρου, το AGE OF BRONZE ξεκινάει με τον Πάρη στην παιδική του ηλικία. Αντίστοιχα σχεδιάζεις να ακολουθήσεις τον Αινεία ή τους Έλληνες στο ταξίδι της επιστροφής;
ERIC SHANOWER: Όχι, θα ολοκληρώσω με τις συνέπειες της πτώσης της πόλης, όπως καταγράφηκε από τον Ευρυπίδη στα έργα ΤΡΩΑΔΕΣ και ΕΚΑΒΗ, και στο POSTHOMERICA του Κουίντου Σμυρναίου. Δεν θα ασχοληθώ με τις επιστροφές των ηρώων, όπως έγινε στην ΑΙΝΕΙΑΔΑ του Βιργίλιου, την ΟΔΥΣΣΕΙΑ του Ομήρου και την ΟΡΕΣΤΕΙΑ του Αισχύλου.

ΗΚ. Έχεις διαλέξει στρατόπεδο σε αυτόν τον πόλεμο; Καθώς γράφεις, πιάνεις καμιά φορά τον εαυτό σου να «μεροληπτεί» υπέρ των Τρώων ή των Ελλήνων;
ERIC SHANOWER: Όχι, αγαπώ όλους τους χαρακτήρες. Ως συγγραφέας που ασχολείται με τον καθένα ως αυτόνομη προσωπικότητα, οφείλω να έχω μια είδους κατανόησης. Και η κατανόηση, φέρνει την ταύτιση. Δεν ευνοώ τη μια πλευρά εις βάρος της άλλης. Δεν έχω νιώσει την παρόρμηση να αναδείξω σε νικητές τους Τρώες. Δεν το βλέπω σαν να διαλέγω πλευρά –το βλέπω σαν ιστορία. Η μια πλευρά θα νικήσει και η άλλη θα χάσει. Στην πραγματικότητα, όλοι χάνουν στο τέλος. Πολλοί από αυτούς- τόσο Αχαιοί όσο και Τρώες- δεν θα επιβιώσουν τον πόλεμο. Δεν είναι κωμωδία.

ΗΚ. Το έτερο έπος του Ομήρου, η ΟΔΥΣΣΕΙΑ ασκεί πάνω σου την ίδια γοητεία με την ΙΛΙΑΔΑ;
ERIC SHANOWER: Αν και μου αρέσει η ΟΔΥΣΣΕΙΑ, προτιμώ την ΙΛΙΑΔΑ. Η ΟΔΥΣΣΕΙΑ είναι πολύ σποραδική για τα γούστα μου, όχι αρκετά μεγαλειώδης. Μου αρέσουν οι μάχες που μοιάζουν σαν να στροβιλίζονται, και το πως όλα οδηγούν στη σκηνή ανάμεσα στον Πρίαμο και τον Αχιλλέα στη Ραψωδία 24. Δεν είχα διαβάσει κανένα από τα δύο Έπη πριν αποφασίσω να γράψω το AGE OF BRONZE, συνεπώς την ΟΔΥΣΣΕΙΑ τη διάβασα υπό συγκεκριμένη ψυχική διάθεση, με τη σκέψη ότι θα χρησιμοποιήσω σαφώς περισσότερο υλικό από την ΙΛΙΑΔΑ, παρά από την ΟΔΥΣΣΕΙΑ. Μεροληπτούσα λοιπόν από την αρχή!

ΗΚ. Έχεις κερδίσει δύο Eisner Awards για το AGE OF BRONZE, τα οποία εκτός των άλλων αποτελούν και αναγνώριση των συναδέλφων σου για τη δουλειά που κάνεις. Πέρα από αυτό, βοήθησαν τα δύο βραβεία στις πωλήσεις ή την αναγνωρισιμότητα της σειράς;
ERIC SHANOWER: Ναι, τα Eisner Awards τόνωσαν τις πωλήσεις, και το AGE OF BRONZE δεν είχε τραβήξει την προσοχή των εκτός ΗΠΑ εκδοτών, μέχρι να κερδίσω το πρώτο Eisner. Πάντοτε είναι καλό να μπορείς να αναφέρεις κάποιο βραβείο σε μια συνέντευξη ή σε μια άλλη κίνηση προώθησης. Λειτουργεί θετικά για τον κόσμο, ακόμη κι αν δεν ξέρουν καλά-καλά τι είναι ένα Eisner Award.

ΗΚ. Στην ιστοσελίδα του AGE OF BRONZE έχεις μια πλήρη σύνοψη των περασμένων τευχών και έναν αλφαβητικό οδηγό προφοράς (ονομάτων και τοπωνύμιων). Κατά τη γνώμη σου, έχει βοηθήσει το internet στο να μάθουν το comic άνθρωποι που δεν ήξεραν τίποτε γι αυτό;
ERIC SHANOWER: Δεν είμαι βέβαιος. Δεν θυμάμαι να έχει μάθει κάποιος για το AGE OF BRONZE από την ιστοσελίδα του, είναι όμως κάτι που θα μπορούσε κάλλιστα να έχει συμβεί. Δεν ξέρω ποιοι επισκέπτονται την ιστοσελίδα, μέχρι να μου το πουν. Σε κάθε περίπτωση όμως, είναι ένα χρήσιμο εργαλείο, για όποιον έχει απλώς ακούσει για το AGE OF BRONZE και θα ήθελε να μάθει περισσότερα.

ΗΚ. Είναι δική μου εντύπωση ή λογικά δεν σου άρεσε η ταινία TROY;
ERIC SHANOWER: Δεν είναι ότι δεν μου άρεσε η ταινία του Wolfgang Petersen. Μάλιστα ήταν καλύτερη από ότι φοβόμουν ότι θα είναι, αν και παρέκκλινε σημαντικά από την παραδοσιακή ιστορία, ενώ τα κοστούμια και τα σκηνικά της αποκαλούμενης περιόδου ήταν ένα ενοχλητικό μπάχαλο. Έχω δει όμως όλα αυτά τα χρόνια τόσες διαφορετικές εκδοχές της ιστορίας, που αυτή ήταν απλώς μια ακόμη εκδοχή. Υπάρχουν και χειρότερες. Το γεγονός όμως ότι έβαλε τους χαρακτήρες να πολεμούν για την αγάπη και όχι για τη δόξα, υπέσκαψε σε μεγάλο βαθμό τη δύναμη της ιστορίας. Χάρηκα όταν εμφανίστηκε ο Αγχίσης, μόνο και μόνο επειδή αυτή είναι η παραδοσιακή εκδοχή της ιστορίας. Θα ήθελα να είχαν κάνει περισσότερα πράγματα προς αυτή την κατεύθυνση.

ΗΚ. Ως παιδί, διάβαζες υπερηρωικά comics; Ρωτάω μια και ενώ έχεις πει ότι δεν παρακολουθείς τις εξελίξεις στα υπερηρωικά comics, έκανες μια πεντασέλιδη ιστορία για τη σειρά 12 τευχών του Erik Larsen, FANTASTIC FOUR: THE WORLD’S GREATEST COMICS MAGAZINE, αφιερωμένο στην ιδιοφυία του Jack Kirby. Ήταν ευχάριστη διαδικασία να σχεδιάζεις τους τους συγκεκριμένους μυθικούς χαρακτήρες του Kirby;
ERIC SHANOWER: Διάβαζα υπερηρωικά comics ως παιδί και μάλιστα πέρασα περιόδους που αγαπούσα χαρακτήρες όπως οι X-Men και η Justice League, μεταξύ άλλων. Εξακολουθώ που και που να διαβάζω υπερηρωικά comics, συνήθως όμως είναι για συγκεκριμένο λόγο, όπως για να δω τη δουλειά κάποιου φίλου. Το να σχεδιάσω όμως ένα υπερηρωικό comic, αυτό είναι άλλη ιστορία. Αν κάποιος editor με καλέσει με στόχο να μου αναθέσει μια δουλειά, είναι πολύ πιθανό να την αποδεχτώ, εφόσον μπορώ να την εντάξω στο πρόγραμμά μου. Δεν έχει σημασία το ποια δουλειά είναι, αν έχει να κάνει με υπερήρωες ή όχι.
Πάντοτε υπάρχει πρόκληση στο να σχεδιάσεις ένα νέο project, ανεξαρτήτως θέματος. Δεν χρειάζεται να έχω μια εκ των προτέρων συμπάθεια για τον χαρακτήρα. Το μόνο που χρειάζεται είναι να συμπάσχω με αυτούς όταν σχεδιάζω την ιστορία. Η προσπάθεια να σχεδιάσω τους Fantastic Four στο στυλ του Jack Kirby ήταν μια ενδιαφέρουσα και διασκεδαστική πρόκληση.

ΗΚ. Εργάζεσαι ως επαγγελματίας σχεδιαστής από το 1984. Ποια αλλαγές συντελέστηκαν στη βιομηχανία των comics από τότε; Πιστεύεις ότι σήμερα τα πράγματα είναι καλύτερα ή χειρότερα για τον φέρελπι καλλιτέχνη;
ERIC SHANOWER: Το 1984, η αμερικανική αγορά των comics γνώριζε απίστευτη άνθιση. Σχεδόν τα πάντα μπορούσαν να εκδοθούν. Για μένα ήταν σχετικά εύκολο να βρω δουλειά όταν πρωτοξεκίνησα και μέσα σε ένα χρόνο διαπραγματευόμουν το συμβόλαιο για μια σειρά από graphic novels. Σήμερα, έχω την εντύπωση ότι είναι πραγματικά δύσκολο να μπει κανείς στο χώρο. Στην πραγματικότητα δεν ξέρω, μια και δεν προσπαθώ να το πετύχω σήμερα, γνωρίζω όμως κάποιους που το κατάφεραν πρόσφατα, άρα ξέρω ότι είναι πιθανό να συμβεί. Πολλά πράγματα έχουν αλλάξει μέσα σε αυτά τα χρόνια. Οι τιμές ανά σελίδα έχουν ανέβει, τα formats και η εκτύπωση είναι εντελώς διαφορετικά, περισσότεροι άνθρωποι διαβάζουν comics από ότι πριν, υπάρχουν αρκετές καλές δουλειές τις οποίες αξίζει να διαβάσει κανείς...

ΗΚ. Αν στο εξής μπορούσες να διαβάσεις μόνο 10 comics, ποια θα επέλεγες και γιατί;
ERIC SHANOWER: Θα υποθέσω ότι εννοείς 10 αυτοτελείς ιστορίες. Θα διάλεγα λοιπόν τα LOCAS του Jaime Hernandez, WATCHMEN του Alan Moore, THE FREDDIE STORIES της Lynda Barry, THE MONSTER SOCIETY OF EVIL του C.C. Beck και άλλων, το BACK TO THE KLONDIKE του Carl Barks, το TINTIN IN TIBET του Herge, το IMPOLLUTABLE POGO του Walt Kelly, το MANHATTAN BEACH 1957 των Yves H. και Hermann, το SALOME του P. Craig Russell, και το THE PERTWILLABY PAPERS του Don Rosa.
Φυσικά, αν μπορούσα να διαλέξω ολόκληρες σειρές, η λίστα μου θα ήταν διαφορετική και θα περιελάμβανε το CEREBUS του Dave Sim, το BLUEBERRY των Charlier και Giraud, το MASTER OF KUNG FU του Doug Moench και άλλων, το NAUSICAA OF THE VALLEY OF THE WIND του Hayao Miyazaki, το PROMETHEA των Alan Moore, J.H. Williams και άλλων, το THE MARVEL FAMILY των Otto Binder, C.C. Beck, Kurt Schaffenberger και άλλων, το CALVIN AND HOBBES του Bill Watterson, το TERRY AND THE PIRATES του Milton Canniff, το run των Chris Claremont και John Byrne στο X-MΕΝ, καθώς και το KAMANDI THE LAST BOY ON EARTH του ι και άλλων.

ΗΚ. Είσαι ικανοποιημένος από την ποικιλία των comics σήμερα;
ERIC SHANOWER: Ναι υπάρχει μεγάλη ποικιλία. Φυσικά, υπάρχει πάντα χώρος για περισσότερα καλά comics, και σίγουρα θέλω να κάνω εγώ καλά comics.

ΗΚ. Έχεις στενούς φίλους που να προέρχονται από τη βιομηχανία;
ERIC SHANOWER: Έχω αρκετούς φίλους από τον χώρο, όχι όμως στενούς, κανέναν με τον οποίο να μιλάμε τουλάχιστον μια φορά την εβδομάδα.

ΗΚ. Μίλησέ μας για την Hungry Tiger Press. Πώς δημιουργήθηκε και ποια είναι τα σχέδια για το μέλλον;
ERIC SHANOWER: Ο σύντροφός μου David Maxine και εγώ ξεκινήσαμε το 1994 τη δική μας εκδοτική με την ονομασία Hungry Tiger Press. Εκείνος ήθελε να εκδώσει μια ετήσια ανθολογία με ιστορίες, comics, στίχους και εικονογραφήσεις από το ΜΑΓΟ ΤΟΥ ΟΖ, κι εγώ ήθελα να εκδώσω το AGE OF BRONZE.
Τελικά το τελευταίο κατέληξε στην Image Comics, εκδώσαμε όμως την ανθολογία του David, άλλα βιβλία, καθώς και κάποια μουσικά CD. Ο David ανέλαβε ολοκληρωτικά την εταιρία το 2003. Εξακολουθώ να κάνω freelance δουλειές για εκείνον, καθώς και λίγο proofreading.

ΗΚ: Τι θα ήθελες να ερωτηθείς σε μια συνέντευξη και κανείς δεν σκέφτηκε να σε ρωτήσει;
ERIC SHANOWER: «Τι συνέβη στους Dash και Javen στο THE BLUE WITCH OF OZ;» Και η απάντησή μου είναι ότι δεν λέω!

ΗΚ: Σε ευχαριστώ πολύ για αυτή τη συνέντευξη και εύχομαι ό,τι καλύτερο για το AGE OF BRONZE. Από το πρώτο του τεύχος το 1998, είναι κατά τη γνώμη μου ένα από τα καλύτερα comics της διεθνούς αγοράς.
ERIC SHANOWER: Σ’ ευχαριστώ Ηλία. Προσπαθώ για το καλύτερο.

Αν θέλετε να μάθετε περισσότερα για τον Eric Shanower και το έργο του, επισκεφθείτε τα:

http://ericshanower.com

http://www.hungrytigerpress.com

http://age-of-bronze.com