Plotless Comics (Part One)

Ξέρετε ποιο είναι το πρόβλημα με πολλά από τα σημερινά mainstream comics; Ξέρετε ποια είναι η σημαντικότερη διαφορά ανάμεσα στα mainstream (υπερηρωικά και μη) comics του 2004 και σε αυτά του 1984... ή του 1978... ή του 1969... ή του 1963... ή... you get the point.

Η πιο ουσιώδης διαφορά είναι πως τα comics των περασμένων δεκαετιών (ακόμα και της δεκαετίας του '90 σε ένα βαθμό) είχαν plot. Εννοώ ότι είχαν ουσιώδες και «γεμάτο» plot, τομέας στον οποίο τα comics των 00's υστερούν. Κατά πολύ.

Τα τελευταία 3-4 χρόνια έχει επικρατήσει η λογική που βάζει το concept πάνω απ' όλα. Τα σημερινά comics δεν βασίζονται στην υπόθεση της ιστορίας, αλλά στην κεντρική ιδέα αυτής. Το decompressed storytelling έχει αναμφισβήτητα παίξει το ρόλο του. Σε ένα σενάριο που είναι -εσκεμμένα- ξεχειλωμένο, δεν υπάρχει σίγουρα πολύς χώρος για ανάπτυξη στο plot (ενίοτε ούτε και στους χαρακτήρες - αλλά αυτό αποτελεί ξεχωριστή συζήτηση) και περιορίζεται στο να προωθεί το smart catch της ιστορίας, το γνωστό και ως concept.

Να καθορίσουμε αρχικά τι σημαίνει plot. Plot, είτε μιλάμε για κινηματογράφο, είτε για τηλεόραση, είτε -όπως εδώ- για comics, είναι η βασική, η κεντρική υπόθεση της ιστορίας. Κοινώς, τι συμβαίνει στην συγκεκριμένη ιστορία, ποια γεγονότα λαμβάνουν χώρα, που ξεκινούν οι πρωταγωνιστικοί και δευτερεύοντες χαρακτήρες, από ποια στάδια περνούν και που καταλήγουν.

Επειδή όμως πολλοί έχουν την τάση να συγχέουν λίγο τις έννοιες plot, concept, idea νομίζω πως ίσως χρειάζεται μια απλή εξήγηση μέσω ενός -γνωστού στους περισσότερους- παραδείγματος.

Idea: Οι υπερήρωες της Marvel παρουσιαζόμενοι με ρεαλιστικό τρόπο.

Concept: H πορεία και η ρεαλιστική παρουσίαση του Marvel Universe μέσα από τα μάτια ενός συνηθισμένου ανθρώπου και ο τρόπος που αντιμετωπίζει ο απλός κόσμος αυτούς τους larger-than-life χαρακτήρες. (το concept δεν πρέπει να ξεπερνάει ποτέ τις 30 λέξεις, αλλιώς δεν είναι και πολύ καλό concept!)

Plot: Στις αρχές τις δεκαετίας του '40 και ενώ όλη η υφήλιος μαστίζεται από τη λαίλαπα του Β' Παγκοσμίου Πολέμου, εμφανίζονται ξαφνικά στην Αμερική κάποια όντα με υπερφυσικές δυνάμεις. Ανδροειδή, όπως ο Human Torch, ξένοι με παράξενη μορφή, όπως ο Sub-Mariner, αλλά και Αμερικανοί πολίτες όπως ο Captain America. Οι απλοί πολίτες τους υποδέχονται με ανάμεικτα συναισθήματα καθώς δεν είναι σίγουροι αν θα έπρεπε να τους θαυμάζουν ή να τους φοβούνται, ενώ είναι σαφές πως οι αντιδράσεις ποικίλλουν ανάλογα με τον υπερήρωα. Κεντρικός χαρακτήρας στην ιστορία είναι ο Phil. Ένας φωτορεπόρτερ που από την αρχή τάσσεται υπέρ των υπερηρώων, μέσα από τους οποίους βλέπει έναν νέο κόσμο που έρχεται. Οι υπερήρωες κερδίζουν σύντομα την συμπάθεια και εκτίμηση του κόσμου καθώς η συνεισφορά τους στις προσπάθειες της Αμερικής στον Πόλεμο είναι ανεκτίμητη. Μπλα, μπλα, μπλα, κ.λπ.

Αυτή ήταν σε πολύ γενικές γραμμές (και με κάπως βιαστικό και άτσαλο τρόπο) η παρουσίαση του πρώτου τεύχους του Marvels των Kurt Busiek και Alex Ross. Ασφαλώς, το plot που σας παράθεσα δεν είναι ολοκληρωμένο και στερείται λεπτομέρειας (αυτός είναι και ο λόγος που ο Busiek είναι επαγγελματίας συγγραφέας και εγώ κάνω reviews σε ένα ελληνικό site για comics). Θεωρητικά το plot ενός τεύχους 22-24 σελίδων καταλαμβάνει -ή πρέπει να καταλαμβάνει- περίπου 1 double-spaced δακτυλογραφημένη σελίδα. Πιστεύω όμως ότι το παράδειγμα μου έγινε αντιληπτό.

Σήμερα, τα περισσότερα mainstream comics βασίζονται σε plot που σε καμία περίπτωση δεν ξεπερνάει τις 100 λέξεις. Πολλές φορές μάλιστα μοιάζει περισσότερο με 50 λέξεις. Ένα, ελαφρώς ενισχυμένο, concept δηλαδή. Αναπόφευκτο αποτέλεσμα αυτής της πρακτικής είναι να έχουμε comics στα οποία στην πραγματικότητα δεν συμβαίνουν και πολλά πράγματα. Συνέπεια αυτού είναι ο αναγνώστης να αισθάνεται πως τα λεφτά του δεν έπιασαν τόπο.

Προσέξτε, δεν μιλάω απαραίτητα για decompressed storytelling. Υπάρχουν comics στα οποία η αφήγηση είναι υπέρ-συμπυκνωμένη και όμως πολύ λίγα πράγματα διαδραματίζονται στις σελίδες τους (κλασικό παράδειγμα τα X-Force των Nicieza και Liefeld). Μιλάω για έλλειψη ιστορίας, συμβάντων, καταστάσεων. Για έλλειψη plot.

Γιατί όμως συμβαίνει αυτό; Ποιοι είναι οι λόγοι που οδήγησαν τους περισσότερους συγγραφείς να γράφουν plotless comics; Σε τι εξυπηρετεί η υιοθέτηση αυτής της τακτικής; Ποιοι είναι οι χειρότεροι εκφραστές της; Ποιοι ξεφεύγουν από τον κανόνα;

Οι απαντήσεις σε όλα αυτά τα ερωτήματα (καθώς και πολλά ακόμα ενδεικτικά παραδείγματα) στο Sledgehammer της επόμενης εβδομάδας.